#การสืบทอดแนวคิดพุทธราชาชาตินิยมของ ป.อ.ปยุตโต

สุรพศกล่าวว่าต้องยอมรับว่าสมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ หรือ ป.อ. ปยุตโต สร้างงานที่มีคุณค่าต่อวงวิชาการด้านพุทธศาสนามากซึ่งก็คือหนังสือพุทธธรรม พจนานุกรมพุทธศาสตร์ฉบับประมวลศัพท์ประมวลธรรมทั้งภาษาไทยและภาษาอังกฤษ และงานอื่นๆ อีกมากมาย ทั้งยังนำหลักพุทธธรรมไปประยุกต์กับเรื่องต่างๆ เช่น พุทธปรัชญาการศึกษา เศรษฐศาสตร์แนวพุทธ รัฐศาสตร์แนวพุทธ นิติศาสตร์แนวพุทธ เป็นต้น

 

นอกจากนี้ ยังมีนักวิชาการและตัว ป.อ. ปยุตโต เองที่กล่าวว่า หนังสือพุทธธรรมเป็นการนำเสนอความรู้จากพระไตรปิฎก เป็นงานวิชาการบริสุทธิ์ ที่ไม่มีตัวตนของผู้เขียนอยู่เลย ซึ่งสุรพศตั้งข้อสังเกตในทางปรัชญาว่าเป็นไปได้หรือไม่ที่ใครสามารถสร้างงานวิชาการโดยไม่มีตัวตนของตัวเองอยู่เลย

 

“วิธีการนำเสนองานของท่านเจ้าคุณ ป.อ. ปยุตโต ไม่ว่าจะพูดเรื่องปรัชญาการศึกษา เรื่องศาสนาประจำชาติ หรือเรื่องอะไรก็ตาม ท่านก็จะคิดคล้ายๆ กับที่เสนอในพุทธธรรมว่ากำลังนำเสนอความรู้ความจริงที่บริสุทธิ์ แต่หนังสืออำลาพุทธราชาชาตินิยมของผมกำลังจะบอกว่ามันไม่เพียว ก็คือว่าท่านกำลังเสนอหลักการความสัมพันธ์ระหว่างรัฐกับพุทธศาสนาโดยอ้างอิงคำสอนของพระพุทธเจ้ามาเป็นหลักการ แล้วท่านก็ยืนยันว่าไม่ควรแยกศาสนาออกจากรัฐ พุทธศาสนาควรเป็นศาสนาประจำชาติไทยและเป็นหลักของเสรีภาพทางศาสนา ยืนยันว่าควรมีการบังคับเรียนวิชาพุทธศาสนาในหลักสูตรของชาติ จริยธรรมพุทธเป็นจริยธรรมของชาติ การยืนยันเหล่านี้เมื่อเต็มไปด้วยข้ออ้างอิงหลักฐานทางวิชาการ ข้อมูลความรู้มากมาย”