พลวัตการปรับตัวของรัฐราชการในปัจจุบันดำเนินไปในลักษณะที่ระบบราชการมีลักษณะรวมศูนย์แบบแตกกระจายอันเกิดจากการขยายตัวของระบบราชการในแต่ละยุคสมัยโดยไม่ได้มีการปรับลดให้ระบบราชการมีขนาดเล็กลงเพื่อความคล่องตัวในการทำงาน แนวโน้มการบริหารราชการของรัฐไทยคือการตั้งหน่วยงานระดับกรมขึ้นมาเพื่อตอบสนองภารกิจในด้านต่างๆ ให้มากขึ้นโดยไม่ได้มีการยุบหน่วยงานเดิมแต่อย่างใด ส่งผลให้ระบบราชการมีขนาดใหญ่ ทำงานซ้ำซ้อน ขาดการบูรณาการระหว่างหน่วยงานต่างๆ เช่น ในสภาพที่ระบบราชการขาดเอกภาพเช่นนี้

เมื่อรัฐบาล คสช. เข้ามายึดอำนาจและต้องการใช้ระบบราชการเป็นกลไกหลักในการขับเคลื่อนประเทศดังเช่นสมัยจอมพลสฤษดิ์เพื่อฟื้นฟูให้รัฐราชการกลับมาอีกครั้งจึงเป็นไปได้ยากยิ่ง อีกทั้งข้าราชการในปัจจุบันยังไม่ใช่กลุ่มคนที่เป็นหัวกะทิดังเช่นในสมัยก่อน ระบบราชการในปัจจุบันจึงกลายเป็นอุปสรรคในการทำงานรวมศูนย์ ขับเคลื่อนนโยบายของ คสช. เห็นได้ชัดจากการที่ คสช. ได้เลือกใช้มาตรา 44 ในการจัดตั้งคณะกรรมการในการดำเนินโครงการประชารัฐ และโครงการพัฒนาระเบียงเขตเศรษฐกิจภาคตะวันออก (อีอีซี) ซึ่งทั้ง 2 โครงการรัฐบาลได้เลือกที่จะทำงานร่วมกับกลุ่มทุนใหญ่มากกว่าระบบราชการ

นอกจากนี้ คสช. ยังได้พยายามใช้มาตรา 44 จัดระเบียบการบริหารงานของระบบราชการ ทั้งการโยกย้ายแต่งตั้งข้าราชการระดับปลัดกระทรวงหรือผู้ว่าราชการ การจัดระเบียบในหน่วยงาน แต่ก็ยังให้ผลประโยชน์แก่ข้าราชการด้วยการขึ้นเงินเดือนให้อย่างน้อย 4 ครั้ง ในระยะเวลา 4 ปี เนื่องจากจำเป็นต้องใช้ระบบราชการเป็นกลไกในการบริหารงาน

กล่าวให้ถึงที่สุดแล้ว สิ่งที่ผู้เขียนต้องการเสนอในงานชิ้นนี้ คือ รัฐราชการเป็นเครือข่ายกลุ่มผลประโยชน์ของพลังทางสังคมในไทยที่เคยมีอำนาจทางการเมืองมาตั้งแต่การเปลี่ยนแปลงการปกครองใน พ.ศ. 2475 เป็นกลุ่มการเมืองที่ฝังตัวอยู่ในรัฐไทยมาช้านานและไม่เคยหายไป แม้จะมีรัฐบาลที่มาจากการเลือกตั้งก็ตาม โดยการฝังตัวเริ่มตั้งแต่ระบบราชการสมัยใหม่ถือกำเนิดขึ้นมาภายใต้รัฐสมบูรณาญาสิทธิ- ราชย์ของรัชกาลที่ 5 ข้าราชการจึงกลายเป็นกลุ่มผู้มีอำนาจต่อรองกับกลุ่มชนชั้นนำเดิมในรัฐสมบูรณาญาสิทธิ์ เมื่อเกิดการเปลี่ยนแปลงการปกครองก็กลายเป็นผู้มีอำนาจในการบริหารประเทศ การรัฐประหารแต่ละครั้งเป็นการแสดงถึงพลังต้านของรัฐราชการที่ไม่คิดจะแฝงตัวซ้อนเร้นอยู่ในกระทรวง กรม กอง หน่วยงานเทคโนแครต และภายใต้เงาของรัฐไทยที่คุกคามผลประโยชน์ และป้องกันไม่ให้ตัวเองถูกคุกคามจากรัฐบาลระบอบประชาธิปไตยที่มาจากการเลือกตั้ง และผู้เขียนมองว่ารัฐราชการเป็นปัญหาที่ต้องได้รับการปฏิรูปให้อยู่ร่วมกับระบอบประชาธิปไตยและทำงานเพื่อผลประโยชน์ของประชาชนเพิ่มขึ้น อย่างไรก็ตาม รัฐราชการอาจไม่ได้เป็นกลุ่มพลังเดียวกันกับรัฐบาลที่มาจากคณะรัฐประหารอย่างแนบแน่นเห็นได้จากรัฐราชการสมัย คสช. นั่นเอง 

__________________

คลิ๊กเพื่ออ่าน สารบํญ คำนำ และบทที่ 1 📕