รัฐไทยไม่ใช่ Secular State และยังไม่ใช่ “Secular แบบเสรีประชาธิปไตย” ปัญหาสำคัญจึงอยู่ที่การมีอำนาจทางการเมืองทับซ้อนกันสองแบบคือ อำนาจแบบ Secular ของรัฐบาลที่มาจาก Consent ของประชาชน กับอำนาจแบบศาสนาสถาปนาของชนชั้นนำจารีต ภายใต้ระบบอำนาจที่ทับซ้อนกันนี้ สถาบันศาสนาไม่ถูกแยกจากรัฐและการเมือง เพราะถูกผนึกรวมเป็นกลไกสนับสนุนสถานะและอำนาจทางการเมืองของชนชั้นนำจารีต เท่ากับศาสนาถูกกำหนดให้มีตำแหน่งแห่งที่และบทบาทที่เป็นอุปสรรคต่อการสร้างเสรีประชาธิปไตย

บางคนว่า หนังสือเล่นนี้อาจใช้เป็นฐานความรู้และเหตุผลสำหรับโต้แย้งข้อเสนอ “แยกศาสนาจากรัฐ” ในไทย แต่ที่จริงแล้วไม่ใช่เช่นนั้น เพราะไอเดีย Post Secular ของฮาเบอร์มาสไม่ใช่การปฏิเสธ Secular แต่ที่จริงแล้วคือการยืนยัน “Secular แบบเสรีประชาธิปไตย” เพียงแต่เขาเสนอให้ศาสนาเข้าร่วมถกเถียงในเรื่องสาธารณะได้ภายใต้เงื่อนไขที่ต้องแปลภาษาของ Religion เป็นภาษาแบบ Secular เท่านั้น

การยืนยัน “Secular แบบเสรีประชาธิปไตย” ก็คือการยืนยันชัยชนะของเสรีประชาธิปไตยเหนือ “อำนาจทางการเมืองแบบศาสนาสถาปนา” ซึ่งพูดอย่างรวบรัดก็คืออำนาจภายใต้ระบบกษัตริย์และศาสนจักร หรืออำนาจของเครือข่ายชนชั้นสูง ได้แก่ กษัตริย์ ขุนนาง นักบวช ผู้นำศาสนา ที่อ้างอิง “พระเจ้า” (หรือ “ธรรม”) ให้ความชอบธรรมกับสถานะ อำนาจ และบทบาทของพวกตน การให้พื้นที่สาธารณะแก่ศาสนาตามข้อเสนอแบบฮาเบอร์มาส จึงไม่ใช่การหวนกลับไปสู่อำนาจทางการเมืองแบบศาสนาสถาปนาดังกล่าวแต่อย่างใด หากแต่เป็นการให้พื้นที่แก่ศาสนาสามารถส่งเสียงออกมาได้ภายใต้การยืนยันหลักการเสรีประชาธิปไตย ที่ยอมรับเสรีภาพในการแสดงออกอย่างเท่าเทียมของความคิด ความเชื่อที่แตกต่าง ตราบที่ไม่นำไปสู่การทำลายหลักการเสรีประชาธิปไตยเสียเอง

ฺสารบัญ บทนำ และบทที่ 1 ของหนังสือ https://www.yumpu.com/xx/document/read/62547009/-1-

บทรีวิวหนังสือ https://www.facebook.com/notes/illuminations-editions/บทรีวิวหนังสือ-ฮาเบอร์มาสกับสังคมหลังฆราวาส-โดยสุรพศ-ทวีศักดิ์/1078659875656000/

Booktalk 1 https://youtu.be/55RLrBBoKfo

Booktalk 2 https://youtu.be/FLE3rgUmvW4

ฺBooktalk 3 https://youtu.be/TejqP6b-gGo